GPS gebruik

Waarschijnlijk ben jij ze ook al tegengekomen, bergsporters die een GPS hebben meegenomen op hun vakantie. Al turend naar het beeldscherm en druk drukkend door allerlei menu’s van dat ding hebben ze nog maar weinig oog voor de omgeving. Zo ding moet je dus niet hebben, denk je dan al snel. Met het opheffen van de Selective Availability op 1 mei 2000 verdween echter een belangrijk argument om die GPS niet mee te sjouwen in de bergen.

Voorheen was de nauwkeurigheid van de positiebepaling 100 meter, volstrekt onvoldoende. Omdat we eindelijk van het Pentagon mogen weten waar we zijn is deze nauwkeurigheid nu 10 meter en daarmee in praktijk voldoende.

Aanvullende eisen die je, als toerskier, aan een GPS zou willen stellen, nog los van de praktische mogelijkheden ervan, zijn de volgende:

	Licht van gewicht
	Kleine in omvang
	Acceptabele levensduur van de batterijen
	Praktische bediening
	Hoge gevoeligheid

Na bestudering van de diverse modellen die de leveranciers (zie internet links) kunnen bieden kom je al snel bij Garmin uit. Dit merk heeft diverse modellen die specifiek voor “outdoor” toepassingen zijn ontwikkeld. Bijvoorbeeld de E-trex voldoet aan de volgende specificaties:

	Een gewicht van 110g (exclusief twee AA batterijen van in totaal ca 50g!)
	Afmetingen van 11,2 x 5,1 x 3,0cm (hoogte x breedte x dikte)
	Levensduur van de batterijen is 22 uur volgens opgave van de leverancier (realiteit 7 tot 8 uur)

De levensduur van de batterijen is nog niet geweldig maar de meest recente modellen zouden volgens opgave van de leverancier minder stroom verbruiken. De GPS is zo ontworpen dat deze met één hand is te bedienen. De menu’s zijn gericht op praktisch gebruik en ontdaan van onnodige technische informatie. Het ingeven van coördinaten en de naam van de waypoint gaat bij een GPS voorzien van een "thumb stick" aanzienlijk vlotter.

Volgens specificatie is de nauwkeurigheid 15m (RMS). Een aansluiting voor een externe antenne ontbreekt bij de E-trex. Dit is een nadeel indien je de GPS, in combinatie met een organizer, wil gebruiken als route planner. De gevoeligheid van de GPS wordt met name bepaald door de afmeting van de antenne. De ingebouwde antenne is dan ontoereikend om in een stad je positie continue te kunnen bepalen.

Deze GPS en de "Geko" in iets mindere mate (minder gevoelig en lust meer batterijen) lijken dus in principe te voldoen aan de minimale eisen die je er aan zou willen stellen.

Voor gebruik in de bergen zijn de volgende toepassingen denkbaar:

	Het vaststellen van je positie: Ook als je, door bijvoorbeeld mist, geen kruis bepaling kunt doen met je kompas en/of hoogtemeter ben je in staat om je positie nauwkeurig vast te stellen op de kaart. Het wereldwijde coördinaten systeem wordt uiteraard ondersteund, maar ook het Zwitserse- en het Nederlandse raster systeem.
	Het vastleggen van een kruimel spoor: De GPS houdt bij welke route je hebt afgelegd en kan aangeven in welke richting je moet lopen om deze weg in omgekeerde richting te volgen. Deze, zogenoemde, track kan je ook opslaan om de gelopen route achteraf te kunnen bekijken op de kaart (bijvoorbeeld met OziExplorer).
	Het bepalen van de hoogte: De GPS kan de hoogte vaststellen met een nauwkeurigheid van 15 meter met als bijkomend voordeel dat deze bepaling ongevoelig is voor barometische invloeden.
	Het vinden van specifieke locaties: Door de coördinaten op te geven van bijvoorbeeld een hut kan de GPS je hier, in een rechte weg, naar toe leiden. Daarbij wordt informatie verstrekt over de af te leggen afstand, de mate waarin wordt afgeweken van de ideale lijn, de actuele snelheid, benodigde tijd bij de huidige snelheid, enz.. Een kompasroos wijst je de richting en een plattegrond geeft weer wat je huidige positie is, waar je vandaan komt en waar je naar toe dient te gaan voor het bereiken van de bestemming.
	Het volgen van een route: Overeenkomstig een march skitze kan een route worden samengesteld door, van specifieke punten, de coördinaten in te voeren. Ook hierbij geeft een kompasroos aan in welke richting je moet lopen voor het volgen van de gewenste route.

Daarnaast biedt de GPS “leuk om te weten informatie” zoals hoe laat gaat de zon op en onder, welke afstand hebben we afgelegd, wat is de minimale- maximale- en gemiddelde snelheid.

Bij slecht zicht kan een GPS dus een waardevolle aanvulling zijn voor het verhogen van je veiligheid. De mogelijkheden worden optimaal benut indien tijdens de voorbereiding de GPS wordt voorzien van de benodigde informatie over de te volgen route en specifieke locaties. Voor invoer van coördinaten is het praktisch om gebruik te maken van software zoals OziExplorer.

Indien je de aankoop van een GPS overweegt, kan onderstaande informatie interessant zijn:
Naast de hiervoor genoemde modellen zijn er ook uitvoeringen met als extra een kompas en een hoogte meter.
Tevens onderscheiden de modellen zich door de hoeveelheid van gegevens opslag. Het aantal trackpoints die de E-trex Summit kan opslaan is slechts toereikend voor ca. 4 dagen van gemiddeld 8 uur lopen. Dit kan dus een reden zijn om te kiezen voor een model die 10.000 in plaats van 3.000 tracklog points kan bewaren. Het aantal routes en waypoints per route is bij alle modellen toereikend.

De combinatie van een GPS met een elektronisch kompas biedt de volgende toepassingen:

	Richting bepalen van je (eind)bestemming (waypoint). In combinatie met een kompas kan de GPS de te volgen richting ook aangeven als je stil staat. Zonder kompas kan de GPS alleen de te volgen richting bepalen bij verplaatsing.
	Het volgen van een kompas koers. Na het “schieten” van de richting waarheen je wil lopen kan deze worden vastgelegd in de GPS. Bij het volgen van de “geschoten” richting geeft de GPS/kompas aan in welke richting je moet lopen en hoever je afwijkt van de ideale lijn. Het opnieuw “schieten”, nadat is afgeweken van de richting, is dus in principe niet meer noodzakelijk.

Door de barometer te combineren met een GPS wordt het mogelijk om:

	De hoogte vast te stellen zonder regelmatige correctie op barometrische invloed. Een GPS kan, bij 4 of meer satelliet signalen, eveneens de hoogte bepalen waarop jij je bevindt. Deze bepaling is minder nauwkeurig dan die van een barometer maar nagenoeg ongevoelig voor weersinvloed. Door beide bepalingen te combineren krijg je een extra nauwkeurige hoogte meting. De invloed van weersveranderingen op de hoogte meting kan je automatisch laten corrigeren. Vooral bij weeromslag, als je een hoogte meter extra hard nodig hebt en de onzekerheid van de bepaling toeneemt, biedt dit voordelen.
	Automatisch het hoogte profiel van je tocht op te slaan. Deze wordt grafische weergegeven door de GPS.
	Verloop van de barometer te volgen.

Hoogtemeters zijn in de meeste bergsportzaken te koop. Met name in Amerika zijn de prijzen een stuk lager. Als jij, of een bekende, daar naar toe gaat is dit dus te overwegen. De software van de Amerikaanse en Europese modellen zijn identiek.De eenheden zijn daartoe instelbaar (meter, millibar, enz.).
Als je voorkeur uit gaat naar een GPS die is voorzien van een basiskaart dan is het van belang om te weten dat deze modellen zijn voorzien van Americas Recreational- of een Atlantic Recreational basemap. Dit is als gebruiker niet te wijzigen. De beschikbare werkgeheugen kan je wel gebruiken om een van de MapSource kaarten te laden. Deze software wordt geleverd met een gebruikers licentie voor twee GPS-en. Te overwegen is om de MapSource software te delen met een andere gebruiker.
Bij aankoop via internet moet je rekening gehouden met aanvullende kosten voor transport, BTW, invoerbelasting en administratiekosten bij levering vanuit het buitenland. Door het grote prijsverschil kan dit toch nog een interessant voordeel beiden.